تخت فولاد آينه تمام نماي فرهنگ اصفهان

يکي از منابع مهم در جهت شناخت تاريخ، فرهنگ و انديشه هر ملتي مطالعه بافتهاي گورستاني و مزارات آنان مي باشد و با توجه به اينکه تدفين يکي از ملموس ترين و عيني ترين تجسم انسان از مرگ و پديده هاي پس از آن مي باشد که همواره در طول تاريخ ذهن بشر را به خود معطوف ساخته،علماي تاريخي ،جامعه شناسي،اديان و مذاهب و... نمي توانند بدون توجه به آثار گذشتگان که به نوعي به فلسفه مرگ و برخورد انسان بدان مربوط مي شود، به نتيجه گيري يا تصحيح و بازسازي اعتقادات و سنتهاي حاکم بر جوامع پيشين و تأثير آن در حرکت و تحول انسان در تاريخ آن دست يابند.
در فرهنگ ايراني اسلامي نيز گورستان ها و مقابر به عنوان يکي از عناصر اصلي زيست بوم، از جايگاه معنوي و عرفاني بالايي برخوردار بوده و داراي جنبه هاي قوي قومي و اجتماعي هستند.
همچنين تأکيد شرع مقدس اسلام به زيارت قبور مؤمنين و استحباب زيارت بزرگان علما و صلحا، موجب گرديده گورستان هاي اسلامي با شيوه اي خاص و برخوردار از عناصر ارزشمند هنري و معماري با رويکرد معنوي شکل بگيرد. از اين رو مجموعه هاي گورستاني يکي از شواهد برجسته بيان وقايع گذشته به شمار مي آيد و به عنوان بخش مهمي از بافت زندگي مردم، ارتباط تنگاتنگي با تاريخ و فرهنگ و هنر جامعه دارد.
در شهر تاريخي اصفهان نيز که از پيشينه بالاي تاريخي و بار عظيم تمدني برخوردار بوده ،يکي از عناصر قابل توجه مجموعه مزارات و گورستانها مي باشد که در ادوار گوناگون تاريخي در ميان محلات مختلف اين شهر شکل گرفته همچون آب بخشان، چملان، طوقچي و از همه مهمتر تخت فولاد.
يکي از مهمترين جنبه هاي ارزشي تخت فولاد در بيان هويت تاريخي و پشتوانه فکري و تمدني شهر اصفهان، وجود مزار جمع کثيري از بزرگان علمي ،فکري ،ادبي و هنري و ... مي باشد. ذخائر عظيم انساني که تلاش آنان در عرصه انديشه ،ادب،عرفان و هنري... در اين شهر گرديده و اگر امروز اصفهان را پايتخت فرهنگ و تمدن اسلامي مي نامند، بي شک در نتيجه مجاهدت ها و تلاش هاي کساني است که نامشان با نام اين سامان پيوند خورده و موجب برکشيدگي و عظمت نام اصفهان شده اند.
تخت فولاد مدفن بيش از 2500 تن از مشاهير و بزرگاني است که در زمينه هاي مختلف همچون علوم و معارف اسلامي،عرفان،ادب و هنر آثار ماندگار از خود به يادگار گذاردند و شاگردان بسيار پرورش دادند که اگر فقط ذکري از نامشان به ميان آيد خودکتابي مفصل خواهد شد.
شايان ذکر است کساني که در اين ارض قدسي آرميده اند علاوه بر آنکه در زمينه هاي مختلف علمي، فکري،ادبي، هنري و خدمات اجتماعي به مراتب بالايي رسيده اند،همگي آراسته به فضايل و مکارم اخلاقي و معنوي بوده اند و حکايات بسيار از حالات معنوي و عرفاني اين بزرگان که در نتيجه تقوي الهي برايشان متجلي گرديده، در منابع ذکر شده است.
از ديگر شاخصه هاي ارزشمند تخت فولاد وجود مجموعه اي عظيم از ابنيه و آثار معماري و هنري از دوره هاي مختلف تاريخي مي باشد. علاوه بر بقاع و آرامگاه ها ، وجود مساجد، آب انبارها ،کاروانسرا و ديگر عناصر و ابنيه معماري حکايت از ارزش بالاي اين مجموعه در بيان تاريخ هنر و معماري دارد.
همچنين وجود نمونه هاي عالي هنري در زمينه خوشنويسي، حجاري ،نقاشي و ...، يک گنجينه عظيم را درتخت فولاد رقم زده است.
منبع: ويژه نامه روز اصفهان و کنگره بزرگداشت شيخ بهايي ضميمه روزنامه اصفهان زيبا / ارديبهشت 89.